جرثقیل چیست؟
به واقع یکی از مهمترین دستاورد های بشر را می توان طراحی و تولید جرثقیل دانست. در واقع اگر کمی دقیق تر به اطراف خود نگاه کنید متوجه خواهید شد که جرثقیل مهمترین ابزار انسان امروزی برای پیشرفت است. جرثقیل انسان را قادر می کند تا اجسامی را جا به جا کند که چند صد تن وزن دارد. اتفاقی که بدون علم و تکنولوژی جرثقیل عملا ممکن نبود و نیست. امروزه به هر صنعتی که نگاه کنیم می توانیم آشکار یا نهان رد پای انواع جرثقیل ها را می توانیم ببینیم. در کارگاه های کوچک صنعتی از انواع جرثقیل های دستی زنجیری و … استفاده می شود و در گارگاه ها و کارخانجات بزرگ صنعتی می توان انواع جرثقیل های دروازه ای، جرثقیل سقفی و …. را مشاهده کرد. این ها همه نشان می دهد که انسان امروزی تا چه اندازه به جرثقیل محتاج است.
امروزه به هر صنعتی که نگاه کنیم می توانیم آشکار یا نهان رد پای انواع جرثقیل ها را می توانیم ببینیم. در کارگاه های کوچک صنعتی از انواع جرثقیل های دستی زنجیری و … استفاده می شود و در گارگاه ها و کارخانجات بزرگ صنعتی می توان انواع جرثقیل های دروازه ای، جرثقیل سقفی و …. را مشاهده کرد. این ها همه نشان می دهد که انسان امروزی تا چه اندازه به جرثقیل محتاج است. در واقع شما اگر بخواهید سراغ هر صنعتی بروید یا فعالیت صنعتی را شروع کنید احتمالا خواسته یا ناخواسته محتاج جرثقیل خواهید بود. این واقعیتی است که دنیای امروز انسان ها را تشکیل داده است. از طرف دیگر این نیاز بالا باعث شده است تولیدکنندگان و برندهای مختلف در سراسر جهان دست به طراحی و تولید انواع جرثقیل های مختلف بزنند.
جرثقیل سقفی
همانطور که از اسم این نوع جرثقیل مشخص است، جرثقیل سقفی وسیله ای است که در قسمت بالایی ستون های سوله در کارگاه ها یا کارخانه ها نصب می شود. این نوع جرثقیل ها از انواع تک پل مانند: جرثقیل سقفی تک پل آویز و جرثقیل سقفی تک پل رونشین جرثقیل سقفی دو پل و مونوریل ساخته شده اند.
جرثقیل سقفی، سازه ای است که در داخل سولهها، کارخانهها، کارگاهها و سایر محیط سرپوشیده جهت جابجایی و حمل بار در استفاده می شود. تقریبا در هر محیط صنعتی و همچنین صنایع مختلف وقتی وزن تجهیزات به بیش از یک تن برسد بلافاصله نیاز به جرثقیل سقفی احساس می گردد. و از مزیت های اصلی آن پوشش 90 درصدی تمامی نقاط سالن شما بدون اشغال کوچکترین فضای کاری مفید شما است. جرثقیل سقفی در انواع مختلفی وجود دارد که هر کدام کاربرد خاص خودشان را دارند. این جرثقیل ها به صورت چهارکاره و شش کاره به سه صورت طولی ( شمال و جنوب) و عرضی ( چپ و راست) و عمودی ( بالا و پایین) می باشد.
انواع جرثقیل های سقفی
جرثقیل سقفی تک پل
جرثقیلهای سقفی تک پل برای جابجایی مواد در سالن های با دهانه های کم و تناژ های معمولا کمتر از ۱۰ تن کاربرد دارند که باعث کاهش بار مرده پل بر روی ستون های سازه میشود و از نظر اقتصادی مرقوم به صرفه تر است. چراکه وزن کلی سازه را کاهش میدهد.
جرثقیلهای تک پل شامل یک پل در راستای دهانه کاری قرار میگیرد و دو عدد راهبر طولی که سازه تک پل را در طول سالن به روی ریل ها به حرکت در می آورد.
برای جابجایی در عرض دهانه به وسیله ترولی واقع در بالابر که با موتور حرکت عرضی بالابر آن را به حرکت در میآورد و حرکت در طول سالن به عهده راهبر های طولی است که توسط جعبه چرخ و موتور گیربکس، جرثقیل را در طول سالن به حرکت در می اورند.
از معایب این سازه کلاس کاری پایین تر و ارتفاع کاری کمتر نسبت به جرثقیل های سقفی دو پل می توان اشاره کرد.
جرثقیل سقفی دو پل
جرثقیلهای سقفی دو پل بهترین راه حل برا ی جابجایی مواد در سالنهایی است که دهانه ای بین 10 الی 50 متر و ظرفیتی بین 1 الی 100 تن دارند و همچنین با این سازه شما بهترین کلاس کاری و بیشترین ارتفاع کاری را نیز دریافت میکنید وهمچنین با استفاده از محاسبات مهندسی و ساخت سازه مطابق استاندارد و با وزن مرده کم میتوانید بهترین استفاده را نیز از لحاظ اقتصادی ببرید، همچنین دیگر مزیت این نوع جرثقیلها این است که با وجود راهروی تعمیراتی در بدنه جرثقیل علاوه بر سهولت در دسترسی و امکان تعمیر قطعات کالسکه (ترولی)، امکان مناسبی برای تعمیر و تعویض لامپهای سالن، تأسیسات گرمایشی سالن و خطوط برقرسان را نیز فراهم میکند.
جرثقیل سقفی آویز مستقیم و منحنی
این نوع جرثقیل در مواردی که قادر به نصب ستون ها و تیرهای حمال نباشید با راه اندازی این سیستم این امکان را دارید که در طول یا عرض سالن به راحتی جابجایی اجسام داشته باشید و همچنین این سیستم برای جابجایی مواد با دهانه ای بین 4 الی 10 متر و ظرفیتی بین 0.5 الی 10 تن کاربرد زیادی دارد که در این نوع سازه شما امکان بیشترین دسترسی جانبی (بیشتر از دهانه تیر کار شده) و یا بیشترین ارتفاع کاری را در اختیار شما قرار می دهد همین طور این قابلیت را دارد که بالابر را در هر مسیری بر اساس طراحی و خواست شما حتی به صورت منحنی جابجا کند. این نوع جرثقیل بیشتر در صنعت به منو ریل معروف می باشد.
توجه داشته باشید که اجزای جرثقیل سقفی تک پل و دو پل به جز در موارد محدود با یک دیگر فرق چندانی ندارند. جرثقیل سقفی تک پل از یک پل برای جا به جایی و تجمل وزن استفاده می کند و جرثقیل سقفی دو پل مانند: جرثقیل سقفی دو پل رونشین و جرثقیل سقفی دو پل از دو پل برای جا به جایی و تحمل وزن بار بهره می برد. بنابراین کاملا مشخص است که انواع جرثقیل های سقفی دو پل قادر هستند وزن های بسیار بالایی را جا به جا کنند. از این رو می توان گفت که این نوع جرثقیل ها عمدتا در کارخانجات بزرگ مورد استفاده قرار میگیرد. بنابراین بر اساس این دو فاکتور می توان به این نتیجه رسید که قیمت جرثقیل سقفی دو پل برقی می تواند گران ترین نوع جرثقیل سقفی باشد. البته این که کدام برند و یا کدام کشور آن را تولید کرده باشد و چه خدمات پس از فروشی ارائه دهد نیز از اهمیت بالایی در قیمت گذاری برخوردار است.
بنابراین اگر بخواهیم به صورت خلاصه بیان کنیم جرثقیل سقفی نوعی از انواع جرثقیل ها محسوب می شود که با اتصال به سقف امکان حرکت افقی و عمودی اجسام سنگین از چند صد کیلو تا چند صد تن را فراهم بیاورد. آیا به نظر شما این خود یک معجزه نیست؟ وسیله ای بتواند چند صد تن بار را برای ما از زمین بلند کند و آن را به نقطه ای دیگر انتقال دهد؟ این همان چیزی است که بسیاری از صنایع کوچک و بزرگ به آن معجزه می گویند!
اجزاء جرثقیل سقفی
- تیرک طولی: دو قطعهی فلزی بلند که در طول سالن، سوله یا کارگاه به موازات هم رو دیوارها و یا ستونهای دو طرف در ارتفاعی دقیقا برابر با یکدیگر نصب میشوند تا امکان حرکت جرثقیل را در امتداد محور طولی فراهم کنند.
- ریل طولی: ریلهای طولی عموما بخشی از تیرک طولی میباشند که به صورت یک برامدگی مربع شکل در امتداد تیرک ادامه مییابند، این ریلها به مثابه یک نرینگی برای جلوگیری از انحراف پل روی تیرک عمل میکنند.
- شین برق رسان اصلی: مجموعه میله هایی اضافه هستند که روی بدن یکی از تیرکهای طولی نصب میشوند تا سیمهای برق، بدون آویزان ماندن یا زیر دست و پا قرار گرفتن در همان ارتفاع تیرک، امکان برق رسانی به جرثقیل سقفی را فراهم آورند.
- کلگی: قسمتی فلزی از پل میباشد که روی ریل حرکت کرده و فرو رفتگی بخش زیرین آن به ریز قفل میشود تا پل هرگز از مسیر خود منحرف نگردد.
- چرخها: هر کلکی دو یا چند چرخ خواهد داشت که امکان حرکت آسانتر و سادهتر را روی ریل ایجاد نمایند. چرخها به گونه ای تعبیه میشوند که کاملا درون کلگی قرار گرفته و از آسیب به دور باشند.
- موتور پل: قطعهای که زیر یا به کنار پل متصل میشود و مسئولیت حرکت دادن به چرخها را بر عهده دارد تا پل در دو جهت جلو و عقب در مسیر طولی امکان جابهجا شده را داشته و به وسیله آن به حرکت در آید.
- ضربه گیر: قطعهای پلاستیکی متصل به دو انتهای کلگی که از برخورد ناگهانی پل و اجزای آن با دیوار، در قسمتی که ریل و تیرک به پایان میرسند جلوگیری به عمل میآورد.
- پل: قسمت اصلی جرثقیل سقفی است که از دو طرف به دو کلگی متصل شده و از طریق آنها که روی ریل طولی حرکت میکنند، جابهجا میشود.
- ریل عرضی (ریل پل): دو ردیف فلزی که بر روی یا در کنار پل قرار میگیرند که در حکم نرینگی، امکان هر گونه انحراف را از کالسکه سلب مینمایند تا در محور عرضی همیشه روی پل باقی بماند.
- استاپر: بخشی از ریل عرضی محسوب میشود که در انتهای آن، روی کلگی قرار میگیرد تا اجازهی حرکت بیشتر را به کالسکه ندهد و آن را همچنان روی پل نگه دارد.
- شین برق رسان کالسکه: یک ردیف از میله های اضافه یا محفظهای مخصوص در یک طرف پل میباشد که امکان آویزان ماندن و چین خوردن کابلهای برق کالسکه و نیز کابل برق کلید فرمان را فراهم مینمایند.
- کالسکه: مجموعهای شامل موتور برقی، چرخ، ضربه گیر، فستول، گیربکس، قرقره و غیره میباشد که روی ریل عرضی (ریل پل) در امتداد محور عرضی جابهجا میشوند.
- قرقره (درام): وسلیهای برقی و دوار (گردنده به دور خود) است که با پیچیدن کابل فلزی به دور خودش و باز کردن آن امکانی برای حرکت بار توسط جرثقیل در ارتفاع را فراهم میآورد.
- کابل: یک یا چند رشته کابل فلزی که از بالا به قرقرهی متصل به کالسکه و از پایین به قرقره مجموعه قلاب وصل میشود و تمام نیروی وزن بار را به کالسکه و پل منتقل میکند.
- مجموعه قلاب: از یک قلاب ساده متصل به یک قرقره ساده تا چند قلاب با شکلهای مختلف و متصل به چندین قرقرهی خاص تنوع دارد اما وظیفهی همهی آنها امکان ارسال نیروی حاصل از وزن بار به کالسکه از طریق کابل یا کابلهای فلزی میباشد.
- کلید فرمان: قطعهای الکترونیکی است که از طریق آن میتوان فرمان حرکت جرثقیل در سه بُعد را به آن ارسال کرد. این کلید از طریق کابلی ابتدا به شین برق رسان کالسکه و سپس به موتور پل و موتور کالسکه متصل میشود.
- ریموت کنترل: قطعهای است کوچک، سیار و جدا از جرثقیل که توسط بلوتوث به کلید فرمان متصل شده و کارایی آن را خواهد داشت تا امکان کنترل جرثقیل از راه دور نیز فراهم شود.
مزایای استفاده از جرثقیل سقفی
1- کاهش هزینههای انجام کار: جرثقیل سقفی میتواند حتی بیشتر از چند لیفتراک کارایی مفید داشته باشد پس هم در مصرف سوخت و هم در تعداد نیروی انسانی به صرفهتر خواهد بود. به علاوه چون میتواند در ارتفاع بالا و بدون نیاز به داشتن مسیر رفت و آمد عمل نمایند از اتلاف وقت جلوگیری میکند.
2- قابلیت تنظیم: این امکان که میتوان جرثقیل سقفی را در هر ارتفاعی نصب کرد باعث میشود تا کارفرما و کارگران بتوانند در هر سطحی از آن استفاده کنند. گاهی ممکن است لیفتراک ها نتوانند بار را تا ارتفاع مد نظر بالا ببرند یا از ارتفاعی بیش از توان خود بار را بردارند اما در جرثقیل سقفی چنین محدودیتی وجود ندارد.
3- کاهش خطای انسانی: به دلیل آن که بالا بردن اجرام سنگین برای نیروی انسانی بسیار دشوار خواهد بود، احتمال آسیب به آن و نیز کارگران مشغول به این کار، همیشه وجود خواهد داشت. با بهرهگیری از جرثقیل سفقی مناسب میتوان از بروز چنین اتفاقاتی به طور کل پرهیز کرد.
4- هزینه پایین نگهداری و تعمیر: چون این نوع از جرثقیلها دقیقا به منظور حمل اجسام سنگین درون محیطهای کارگاهی، سوله، کارخانه و مواردی از این دست ساخته میشوند، نسبت به دیگر انواع جرثقیلها مقاومت بالاتری در برابر آسیبهای احتمالی داشته و هزینههای نگهداری و تعمیراتشان به نسبت از نمونههای دیگر پایینتر میباشد.
5- دسترسی کامل در سه بُعد: به دلیل حرکت این جرثقیل در امتداد محورهای طولی، عرضی و ارتفاع، این جرثقیل به تنهایی میتواند تمام محیط کار را پوشش داده و نیازی به دیگر انواع بالابر یا سنگینبر را به طور کامل از بین ببرد. یک جرثقیل سقفی میتواند از تمام سوله، اجسام سنگین را برداشته و به هر جای دیگری از سوله، منتقل نماید.
7- قابلیت موقعیت یابی: جرثقیلهای سقفی را میتوان به سیستم موقعیتیابی پیشرفته مجهز نمود و نیز میتوان با دادن برنامههایی از قبل آماده شده، عملکرد خودکارشان را نیز مورد استفاده قرار داد.
جرثقیل ها به سرویس های دوره ای و مرتب نیاز دارند. شما باید سعی کنید حداقل سالی دو بار – هر شش ماه یک بار – دست به سرویس های دوره ای بزنید. اگر این جرثقیل ها در محیط های روغنی یا رطوبتی فعالیت می کنند این بازه را باید کمتر کنید. یک سرویس دوره ای می تواند شما را از شر تعمیرات نسبتا گران آن نجات دهد.
برای خرید و سفارش جرثقیل سقفی باید به چه نکاتی توجه کرد؟
اگر میخواهید این جرثقیل را خریداری کنید حتما باید به این نکات توجه نمایید.
– قبل از خرید باید بدانید که نیاز شما چیست و چه جرثقیلی میتواند نیاز شما را برآورده کند. در واقع بسته به نوع کارگاه و خط تولید شما و مواد یا اجسامی که نیاز به جابجایی دارند برای انتخاب جرثقیل بسیار مهم هستند.
– ارتفاع، ظرفیت باربری، شرایط محیطی، محدودیت های حرکتی در سالن شما و میزان باربری در طول روز از مهمترین نکاتی هستند که قبل از خرید باید به آنها توجه کنید.
– از دیگر نکات مورد توجه نوع اجسامی است که میخواهید جابهجا کنید. ممکن است تجهیزات آسیب پذیر باشد یا فقط قصد جابهجایی و تخلیه بارهای کم خطر را دارید.
– قرار است بار چه مسافتی در طول عرض یا ارتفاع جا به جا شود.